Scalda: ‘De bekendheid met het volwassenenonderwijs groeit’

Het mbo maakt werk van leven lang ontwikkelen. Wat betekent dit nu in de onderwijspraktijk? Hoe ziet een traject eruit voor een volwassene die zich wil laten omscholen tot bijvoorbeeld verpleegkundige? Hoe verloopt de samenwerking tussen ouderen en jongvolwassenen? Het Kennispunt MBO Leven Lang Ontwikkelen zet in een meerdelige serie goede voorbeelden in de spotlight. Deze week: de ervaringen van Rik Hengeveld als docent en onderwijsontwikkelaar op Scalda.

Wie

“Ik ben tien jaar docent agogiek en geef les in alle opleidingen welzijn over de begeleiding van cliënten, gesprekstechnieken, sociale vaardigheden en enkele vakinhoudelijke beroepslessen. Mijn studenten leer ik bijvoorbeeld hoe zij cliënten met een autismestoornis het beste kunnen begeleiden. Daarnaast ben ik onderwijsontwikkelaar en heb ik met ons team het leven lang ontwikkelen-traject van Scalda voor het college voor welzijn vormgegeven.”

“De afgelopen jaren heb ik gemerkt dat de bekendheid van het volwassenenonderwijs en de mogelijkheden bij ons op school groeit. Op onze open dagen komen regelmatig jongvolwassenen naar ons toe met de vraag: ‘ik zoek werk en wil leren, kunnen jullie mij helpen?’ Wij hebben natuurlijk geen banen, maar we kunnen volwassenen wel scholing bieden. Inmiddels zijn we een al jaar of zes bezig met een vast docententeam onderwijs te geven in de vorm van leven lang ontwikkelen.”

Maatwerk

“We richten ons onder andere op jongvolwassenen tussen de 20 en 30 jaar. Dit zijn meestal voortijdig schoolverlaters met een diverse achtergrond: de één stopte na het voortgezet onderwijs met school en ging werken bij een meubeltransportbedrijf van zijn oom, een ander hield er halverwege een mbo-opleiding mee op vanwege een drugsverslaving. Hun huidige situatie is vaak een gevolg van persoonlijke leefomstandigheden die minder gunstig hebben uitgepakt dan gedacht. De meeste jongvolwassenen in ons traject zitten dus zonder startkwalificatie (een mbo 2-diploma of hoger, red) voor de arbeidsmarkt  – en daar willen zij verandering in brengen.”

“Jongvolwassen studenten van de beroepsopleidende leerweg koppelen wij aan studenten van veertig of vijftig jaar die een bbl-traject volgen. Onze studenten vormen dus niet één klas, zoals je dat hebt in het reguliere mbo: het is een grote groep studenten die verschillende vormen van onderwijs volgt. Als we bijvoorbeeld een student pedagogische medewerker kinderopvang bij een student thuisbegeleider in de psychiatrie in een lokaal zetten, kunnen we een gezamenlijke les over ontwikkelingspsychologie of gesprekstechnieken aanbieden. Daarnaast maken we combinatie van leerjaar 1 en 2 en 3 met hetzelfde vakgebied.”

“Volwassenen die bij ons aankloppen zeggen vooraf wel eens: ‘Maar ik ben 38 en ik zit er niet op te wachten om tussen die 24-jarige snotneuzen onderwijs te volgen.’ Het is typerend: jong- en oudere volwassenen moeten in het begin aftasten en zoeken, maar daarna groeit hun vertrouwensband en wisselen ze hun levenservaringen met elkaar. Dat is heel mooi, ze hebben een gemeenschappelijk doel dat hen onderling bindt. Studenten spreken dit doel vaak uit en stimuleren elkaar om aan hun ontwikkeling te willen blijven werken. Ze kunnen elkaar hier ook goed bij helpen: wanneer ouderen in paniek raken omdat ze de lesstof niet kunnen vinden op onze digitale leeromgeving, nemen de jongvolwassenen hen op sleeptouw.”

“Studenten gaan gaandeweg ook steeds beter zien waarom zij binnen hun opleiding kunnen vertragen en versnellen. Dit jaar hebben we een student met gezondheidsklachten die maar één dagdeel per week aanwezig kan zijn. Daarom is hij dit jaar ’s middags aanwezig bij de generieke vakken. Volgend jaar sluit hij vervolgens aan bij de vakinhoudelijke onderdelen van de opleiding.”

“Het leven lang ontwikkelen-onderwijs op ons college van Scalda gaat dus op diverse manieren om met de verschillende achtergronden van onze studenten. Officieel moeten alle studenten in het mbo burgerschap krijgen, dat staat immers in het kwalificatiedossier. Bij de oudere volwassenen doen we dit via een andere methode die aansluit op hun leefwereld en programmeren we er minder uren voor in. Zo voorkomen we dat een veertigjarige student een werkstuk moet maken over zijn of haar eerste week op kamers.”

“Het klinkt heel mooi dat je afstapt van klasgroepen, maar je merkt dat de organisatie in het mbo in de praktijk daar wel sterk op is ingericht. Iedere belemmering die we tegenkomen benaderen we vanuit onze visie en idealen: daaruit komen onze oplossingen voort. Als team voelen we ons eigenaar van dit product, de werkwijze en de manier waarop we leven lang ontwikkelen aanbieden. Dat is een belangrijke voorwaarde om ermee aan de slag te kunnen gaan.”

Samenwerking

“We werken sterk samen met gemeentelijke instanties en UWV. Studenten vragen soms of het mogelijk is met behoud van uitkering te gaan studeren, sommige gemeenten willen zelfs een deel van de scholing betalen. Het helpt als Scalda laat zien dat een student zich voor een arbeidsmarktrelevante opleiding inschrijft en wat dit een gemeente kan opleveren. Daarom adviseren wij gemeenten contact met ons op te nemen als iemand met een uitkering zich wil laten omscholen.”

Rik Hengeveld: rhengeveld@scalda.nl